Ο αυνανισμός αποτελεί σεξουαλική πράξη τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, η οποία εκδηλώνεται για πρώτη φορά συνήθως κατά την περίοδο της εφηβείας του ατόμου, χωρίς όμως να περιορίζεται σε αυτήν. Ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων αυνανίζεται και μετά την ενηλικίωση, ενώ έρευνες σε βρέφη και νήπια έχουν αποδείξει ότι η άντληση ευχαρίστησης από την επαφή με τα γεννητικά όργανα συναντάται ήδη από αυτές τις ηλικίες.
Αν και ο αυνανισμός γίνεται συνήθως με τη χρήση των χεριών, μπορεί να χρησιμοποιούνται και αντικείμενα όπως σεξουαλικά βοηθήματα. Παραλλαγή αποτελεί ο αμοιβαίος αυνανισμός, κατά τον οποίο δυο άτομα διαφορετικού ή του ίδιου φύλου ερεθίζουν το ένα το άλλο με σκοπό να φτάσουν σε οργασμό. Κυρίως χρησιμοποιείται σαν σεξουαλικό παιχνίδι, αλλά μπορεί να συμβεί και ανάμεσα σε δυο άτομα που για οποιονδήποτε λόγο δεν μπορούν ή δεν θέλουν να έρθουν σε ολοκληρωμένη επαφή.
Ο αμοιβαίος αυνανισμός δεν ενέχει κανέναν κίνδυνο για την μετάδοση του hiv. Το δέρμα μας είναι ένα ισχυρός προστατευτικός μανδύας που δεν αφήνει να περάσουν εύκολα ιοί , μικρόβια, ή βακτηρίδια, ακόμα και αν ο άλλος εκσπερματώσει επάνω μας. Μόνο στη περίπτωση που υπάρχουν ανοίγματα, όπως πληγές ή ανοιχτά σπυράκια μπορεί να περάσει ο ιός του hiv.


Ο αυνανισμός είναι ταμπού για ορισμένους ανθρώπους, ενώ κατά την εφηβεία μπορεί να αποτελέσει πηγή ενοχών, πράγμα έως ένα βαθμό φυσιολογικό αφού πρόκειται για μια νέα και άγνωστη πτυχή στη σεξουαλικότητα του εφήβου. Σε παλαιότερες εποχές θεωρούνταν επιβλαβής για τη σωματική ή την ψυχική υγεία του ατόμου, με διαδεδομένες τις φήμες ότι μπορεί να οδηγήσει σε κώφωση, τύφλωση και να προκαλέσει κύφωση.

Σήμερα όμως η επιστήμη δεν τον συνδέει πλέον με κανενός είδους παρενέργειες σωματικές ή ψυχικές, εκτός από τις περιπτώσεις όπου η πράξη γίνεται με υπερβολική συχνότητα ή υποκαθιστά τη φυσιολογική σεξουαλική ζωή ενός ενήλικου ατόμου. Χρησιμοποιήθηκε από ψυχαναλυτές κατά το 19ο αι. για τη «θεραπεία» της υστερίας στις γυναίκες. Τα επόμενα χρόνια επικράτησε η αντίληψη ότι κατά τον αυνανισμό αφαιρείται ουσία από το μυελό των οστών, όμως σήμερα μία τέτοια αντίληψη θεωρείται άτοπη και απόλυτα αναληθής από τους επιστήμονες.